Dwa konie, które potknęły się podczas kręcenia sekwencji wyścigów do pierwszego i siódmego odcinka HBO Luck, zostały uznane za nieoperacyjne i uśmiercone. Często mówi się, że martwe i umierające konie są „wysyłane do fabryki kleju”. Dlaczego konie są dobre do robienia kleju?
Mają dużo kolagenu. Kolagen jest kluczowym białkiem w tkankach łącznych (chrząstki, ścięgna, więzadeł), a także skóry i kości. Jest to również kluczowy składnik większości klejów zwierzęcych, ponieważ można z niego zrobić żelatynę, która jest lepka po zamoczeniu, ale twardnieje po wyschnięciu. Słowo kolagen pochodzi od greckiego kolla, co oznacza klej, i przyrostek -gen, oznaczający producenta. Jako duże, umięśnione zwierzęta, konie zawierają dużo tego producenta kleju. Klej koński nie jest generalnie lepszy ani bardziej lepki niż jakikolwiek inny klej zwierzęcy – w rzeczywistości słonia mógłby być użyty do zrobienia równej więcej kleju niż koń – a klej zwierzęcy jest częściej wytwarzany ze świń i bydła.
Ludzie używali zwierząt do produkcji kleju od tysięcy lat. Najstarszym odkrytym klejem był klej na bazie kolagenu który miał 8 000 lat i służył do trzymania razem przyborów kuchennych. Wkrótce te zwierzęce kleje zostały użyte do naprawy braci ken, a w jednym przypadku przykleić gałki oczne z kości słoniowej do oczodołów posągów. Inne kleje wytwarzano z białek jaj, soku drzewnego, smoły i wosku pszczelego, których starożytni Rzymianie używali do uszczelniania desek na statkach. W średniowieczu tajemniczy autor Theophilus opracował instrukcje wytwarzania różnych rodzajów kleju, w tym kleju ze skór i rogów jelenia, kleju z pęcherzy rybnych (obecnie nazywanego karukiem) i „kleju serowego” (obecnie nazywanego kazeiną) W przypadku kleju rybnego Theophilus zalecił stosowanie pęcherza jesiotra, ale alternatywą była skóra węgorza i „kości głowy wilczej ryby”. Pierwsza komercyjna fabryka kleju, założona w Holandii na początku XVIII wieku, używała skór zwierzęcych. Klej wykonany z krwi, który działał ze względu na właściwości koagulacyjne krwi, działał szczególnie dobrze podczas klejenia sklejki i był powszechnie używany w tym celu do połowy XX wieku.
Popularny od tysięcy lat klej zwierzęcy wyszedł z mody w ostatnich dziesięcioleciach. W drugiej połowie XX wieku kleje syntetyczne stały się bardziej zaawansowane, ponieważ są tanie, mają jednakową jakość i mają dłuższy okres trwałości. Białe uniwersalne kleje, takie jak Elmers, są wykonane z mieszanek gumy zwanych emulsjami polioctanu winylu i chociaż maskotką Elmera jest uśmiechnięty byk, firma twierdzi, że nie używa żadnych części zwierzęcych. Niektórzy producenci nadal dystrybuują kleje zwierzęce. Introligatorzy je lubią, ponieważ układają się wolno, co daje segregatorom dużo czasu na pracę. Ale ci producenci stanowią tylko niewielką część z setek firm, które składają się na wielomiliardowy przemysł.
Obecnie martwe i niechciane konie nie są wysyłane do fabryki kleju, tak jak często są wysyłane za granicę, ubijane, i zbierane jako cenne mięso. (Długotrwały zakaz uboju koni w celu spożycia przez ludzi w Stanach Zjednoczonych został zniesiony zeszłej jesieni, ale praktyka ta pozostaje tematem tabu). * Inne konie przetwarza się na mięso dla chartów i żywność dla dużych kotów w ogrodach zoologicznych. Hipofile mogą kremować ulubione konie – w niektórych stanach zakopywanie ich jest nielegalne – podczas gdy inni po prostu zabierają go na lokalne wysypisko.
Masz pytanie dotyczące dzisiejszych wiadomości? Zapytaj wyjaśniającego.
Wyjaśniacz dziękuje Jerroldowi Winandy z University of Minnesota.
Korekta, 15 lutego 2012: W tym artykule pierwotnie i błędnie stwierdzono, że ubój koni w celu spożycia przez ludzi jest nielegalny w Stanach Zjednoczonych. Jesienią zeszłego roku zniesiono zakaz uboju koni w tym celu. (Wróć do poprawionego zdania.)