TreśćPrzegląd Fenicjan Język Fenicjan Sztuka fenicka Handel fenicki Upadek Fenicjan |
 Mapy czasu historii cywilizacji fenickiej |
Omówienie
Fenicja była starożytną cywilizacją w Kanaanie, która obejmowała większość zachodniej, przybrzeżnej części Żyznego Półksiężyca. Na wybrzeżu Morza Śródziemnego zbudowano kilka głównych miast fenickich. Była to przedsiębiorcza kultura handlu morskiego, która rozprzestrzeniła się na Morzu Śródziemnym od 1550 do 300 pne. Założyli kolonie na Sycylii iw Afryce Północnej (gdzie wielkie miasto handlowe Kartagina zasłynęło jako jeden z najgroźniejszych wrogów starożytnego Rzymu) i na zachód aż po Hiszpanię (port w Kadyksie to starożytne fenickie miasto Gades).
Fenicjanie byli znani w klasycznej Grecji i Rzymie jako „handlarze fioletem”, odnosząc się do ich monopolu na cenny purpurowy barwnik ślimaka Mrex, używany między innymi do produkcji królewskiej odzieży. Jednak jeśli chodzi o historię świata, wyróżniają się one rozprzestrzenianiem się alfabetu, z którego wywodzą się wszystkie główne współczesne alfabety.
Język
Alfabet fenicki był jednym z pierwsze alfabety o ścisłej i spójnej formie. Zakłada się, że przyjęła ona swoje uproszczone liniowe znaki z dotychczas nieocenionego wczesnego obrazkowego alfabetu semickiego, który powstał kilka wieków wcześniej w południowym Lewancie. Prekursor alfabetu fenickiego miał prawdopodobnie pochodzenie egipskie, ponieważ alfabet środkowej epoki brązu z południowego Lewantu przypomina egipskie hieroglify, a dokładniej wczesny alfabetyczny system pisma znaleziony w środkowym Egipcie.
Najstarsze znane przedstawienie Alfabet fenicki znajduje się na sarkofagu króla Byblos, pochodzącym najpóźniej z XI wieku pne. Fenickie inskrypcje znajdują się w Libanie, Syrii, Izraelu, na Cyprze i innych miejscach, jeszcze we wczesnych wiekach ery chrześcijańskiej. Fenicjanom przypisuje się rozpowszechnianie alfabetu fenickiego w całym świecie śródziemnomorskim. Kupcy feniccy rozpowszechnili ten system pisma na szlakach handlowych Morza Egejskiego, na Kretę i do Grecji. Grecy przyjęli większość tych liter, ale zmienili niektóre z nich na samogłoski, które były znaczące w ich języku, dając początek pierwszemu prawdziwemu alfabetowi.
Sztuka
Sztuka fenicka nie ma wyjątkowych cech co może odróżniać go od współczesnych. Wynika to z dużego wpływu na obce kultury artystyczne: głównie Egipt, Grecja i Asyria. Fenicjanie, których nauczano nad brzegiem Nilu i Eufratu, zdobyli szerokie doświadczenie artystyczne i w końcu zaczęli tworzyć własną sztukę, będącą amalgamatem zagranicznych modeli i perspektyw.
Handel
Fenicjanie byli jednymi z największych handlarzy swoich czasów i znaczną część swojego dobrobytu zawdzięczali handlowi. Początkowo handlowali głównie z Grekami drewnem, balsamami, szkłem i sproszkowaną purpurą tyryjską. Fiolet tyryjski był fioletowo-fioletowym barwnikiem używanym przez grecką elitę do barwienia odzieży. W rzeczywistości słowo Fenicjan wywodzi się ze starożytnego greckiego słowa phoinios oznaczającego „purpurę”. Gdy handel i kolonizacja rozprzestrzeniły się na Morzu Śródziemnym, Fenicjanie i Grecy wydawali się nieświadomie podzielić to morze na dwie części: Fenicjanie płynęli wzdłuż i ostatecznie zdominowali południowy brzeg podczas gdy Grecy byli aktywni na północnych wybrzeżach. Te dwie kultury zderzały się rzadko, głównie na Sycylii, która ostatecznie osiedliła się w dwóch strefach wpływów, fenickiej południowo-zachodniej i greckiej północno-wschodniej.
W stuleciach po 1200 roku Przed naszą erą Fenicjanie byli główną potęgą morską i handlową regionu. Fenicki handel powstał na bazie fioletu tyryjskiego, fioletowo-fioletowego barwnika otrzymywanego ze skorupy ślimaka morskiego Murex, niegdyś powszechnie dostępnego w przybrzeżnych wodach wschodnich. Morze Śródziemne, ale eksploatowane do lokalnego wymarcia. Fenicjanie założyli drugie centrum produkcji barwnika w Mogador, w dzisiejszym Maroku. Genialne tkaniny były częścią Phoenici bogactwo, a szkło fenickie było kolejnym towarem eksportowym. Handlowali nierafinowanymi, kolczastymi psami myśliwskimi pochodzenia azjatyckiego lub afrykańskiego, które lokalnie rozwinęły w wiele ras. Do Egiptu, gdzie nie rosłyby winorośle, Fenicjanie z VIII wieku sprzedawali wino, a handel winem z Egiptem jest żywo dokumentowany przez wraki statków zlokalizowane w 1997 roku na otwartym morzu, 30 mil na zachód od Askalonu. Piece garncarskie w Tyrze produkowały duże dzbany z terakoty używane do transportu wina, az Egiptu kupowano złoto.
Skądinąd uzyskali inne materiały, być może najważniejszy z nich to srebro z Półwyspu Iberyjskiego i cyna z Wielkiej Brytanii, z których ta ostatnia, wytopiona miedzią (z Cypru), stworzyła trwały brąz ze stopu metali. Jest również oczywiste, że istniał bardzo lukratywny handel fenicki z Wielką Brytanią na cynę.
Upadek
Cyrus Wielki podbił Fenicję w 539 roku pne. Persowie podzielili Fenicję na cztery królestwa wasalne. Dobrze im się powodziło, wyposażając floty dla królów perskich. Po tym wpływy fenickie spadły. Jest prawdopodobne, że znaczna część populacji fenickiej wyemigrowała do Kartaginy i innych kolonii po podboju Persów. W 350 lub 345 pne bunt w Sydonie pod wodzą Tennesa został stłumiony przez Artakserksesa III.