Neptunus

Neptunus was de Romeinse god van wateren en zeeën, die winden en stormen beheerste. Ook bekend als Neptunus Equester, werd hij erkend als een god van paarden en paard: rijden, evenals beschermheer van paardenrennen, een populaire vorm van vermaak voor de oude Romeinen. In termen van zijn kenmerken en mythologie was Neptunus een exacte kopie van de Griekse god Poseidon.

In tegenstelling tot Poseidon, die vanaf het begin deel uitmaakte van de Griekse mythologie, was Neptunus een latere toevoeging aan het Romeinse pantheon. Terwijl de onderdanen van Poseidon hem behandelden als een soort onderbevelhebber van Zeus, was Neptunus nooit een heersende godheid. Hij was niet vertegenwoordigd in de archaïsche triade van Jupiter, Mars en Quirinus (de vergoddelijkte figuur van Romulus, de stichter van Rome) of de Capitolijnse triade van Jupiter, Juno en Minerva.

Hoewel hij miste politieke macht binnen het Romeinse pantheon, dwong Neptunus nog steeds de angst en het respect af van een volk wiens fortuin nauw verbonden was met de zeeën. Zijn belang nam toe in de tweede en derde eeuw voor Christus toen de Romeinse hegemonie zich over de Middellandse Zee verspreidde. Net als bij andere Romeinse goden, nam het belang van Neptunus af in de eerste eeuwen van de gewone tijdrekening, en viel het volledig uit de gratie met de komst van de christelijke dominantie over het Romeinse rijk in de vierde eeuw.

Etymologie

De naam “Neptunus” (Neptunus in het Latijn) is afgeleid van een Indo-Europese wortel, hoewel over welke een onderwerp van discussie is geweest. Er zijn twee kandidaten met sterke argumenten. Een daarvan was het woord neptu-, wat ” vochtig of nat. ” Als dit de wortel van Neptunus was, zou de letterlijke vertaling van de naam zoiets betekenen als de vochtige. Zon vertaling zou aansluiten bij de macht van Neptunus over water. De andere kandidaat, nebh-, betekende “wolk, mist of mist”. Deze wortel was niet alleen in lijn met de controle van Neptunus over water, maar ook met zijn controle over stormen. Hij stond ook bekend als Neptunus Equester, de vochtige of troebele paardenheer.

Attributen

Neptunus beheerste alle wateren, van de kleinste stroompjes en bronnen tot de grootste put- bekende watermassas – namelijk de zeeën (de Romeinen waren zich bewust van de oceaan voorbij het Iberisch schiereiland, maar slechts vaag). Neptunus maakte van de Middellandse Zee zijn domein en woonde in een gouden paleis onder de golven met zijn gemalin Salacia en zijn trouwe zonen.

Neptunus kon ook winden en stormen oproepen. Door de zeeën te bevaren en verpletterende golven af te leveren, bracht Neptunus veel schepen tot zinken en stuurde veel matrozen naar waterige graven. Hoewel hij echt machtig was in zijn eigen domein, nam de macht van Neptunus af naarmate hij verder van de zee was verwijderd.

Men dacht dat Neptunus een drietand hanteerde – een drietandstootwapen dat eeuwenlang door vissers in de Middellandse Zee werd gebruikt. In veel afbeeldingen van Neptunus reed hij ook op een wagen die werd getrokken door paarden of mythische zeepaardjes; de laatsten werden over het algemeen afgebeeld als paarden met visachtige lichamen en vinnen.

Familie

Neptunus vader was Saturnus, een machtig wezen dat diende als heer van het universum. Zijn moeder was Ops (of Opis), een oorspronkelijke godin van de aarde.

Zijn broers en zussen behoorden tot de belangrijkste goden van het Romeinse pantheon. Zijn broers waren Jupiter, koning van de goden, en Pluto, de god van de onderwereld en rijkdom. Zijn zusters waren Ceres, godin van de landbouw en granen, Vesta, de godin van de haard en het huis, en Juno, de godin van het huwelijk, het gezin en de huiselijke rust.

Hoewel de precieze aard van hun relatie onduidelijk was, De gemalin van Neptunus was Salacia, een godin die in verband werd gebracht met zout water. Salacia diende als de Romeinse tegenhanger van Amphitrite, de zeenimf van de Griekse overlevering. Samen kregen Neptunus en Salacia vier kinderen: Benthesikyme, Rhodes, Triton en Proteus. Van deze kinderen waren Triton en Proteus de meest opvallende: Triton omdat hij een zeegod was zoals zijn vader, en Proteus omdat hij de gave had om vooruit te kijken.

Mythologie

Over het algemeen, de Romeinse goden waren minder onderscheiden en gedefinieerd in vergelijking met hun Griekse tegenhangers. Dit gold met name voor Neptunus, die zich veel later bij het Romeinse pantheon aansloot dan andere sleutelfiguren. Volgens sommige berekeningen kwam Neptunus pas in de vierde eeuw voor Christus – bijna vierhonderd jaar na de oprichting van Rome – naar voren als een godheid van de gewone eredienst. Er zijn ook aanwijzingen dat de precieze rol van Neptunus in de Romeinse mythos na zijn introductie eeuwenlang onduidelijk was. Ondanks de late aankomst van Neptunus, presenteerden veel Romeinse auteurs hem als een origineel lid van het Romeinse pantheon en een belangrijke speler bij de oprichting van Rome.

De geboorte van Neptunus

Volgens de mythen de Romeinen leenden van de Grieken, Neptunus kwam ter wereld in een tijd van strijd en onrust. De vader van Neptunus, Saturnus, had pas onlangs zijn eigen vader, Caelus, als heerser van het universum losgelaten.Toen Saturnus, nog onvolwassen in zijn krachten, hoorde van een profetie waarin zijn ondergang door een van zijn kinderen werd voorspeld, reageerde hij met moorddadige woede. Toen Saturnus vrouw, Ops, haar eerste zoons en dochters ter wereld bracht, slikte Saturnus ze een voor een op. Neptunus werd onmiddellijk verslonden.

Ops slaagde er echter in haar laatste kind te redden en verborg hem zodat hij opgroeide tot mannelijkheid en op een dag haar tirannieke echtgenoot zou uitdagen. In zijn plaats presenteerde Ops Saturnus een rots gekleed in doeken. Toen Saturnus de rots at, kreeg hij een ondragelijke buikpijn waardoor hij uiteindelijk zijn kinderen moest overgeven. Neptunus kwam weer ter wereld, dit keer minder gunstig gezind tegenover zijn vader. Door de krachten te bundelen met Jupiter, het kind dat gered was door Ops, sloegen Neptunus en zijn broers en zussen de handen ineen en wierpen hun despotische vader omver. Toen Jupiter, Pluto en Neptunus loten om te bepalen welke domeinen ze zouden regeren, koos Neptunus voor de zee.

Neptunus en de zeeën

Volgens Ovidius Metamorfosen, samengesteld tijdens de eerste jaren van in de gewone tijdrekening bepaalde Neptunus de contouren van de aarde door de zeebodem vorm te geven, evenals de valleien waardoor rivieren en beken stroomden:

Neptunus zelf slaat met zijn drietand op de grond, zodat hij beeft, en met die slag opent hij kanalen voor de wateren. Overstromend stromen de rivieren over de open vlaktes, waarbij ze niet alleen boomgaarden, kudden, huizen en mensen wegvagen, maar ook heilige tempels en hun inhoud.

In zijn ijver verdronk Neptunus de hele wereld:

Elk gebouw dat stevig heeft gestaan en de grote ramp onbeschadigd heeft overleefd, heeft nog steeds zijn dak verdronken door de hoogste golven, en zijn torens begraven onder de vloed. En nu zijn het land en de zee niet van elkaar te onderscheiden, alles is de zee, de zee zonder kust.1

Door de verwoesting veroorzaakt door de overstroming bleef er maar één over man en een vrouw in leven. Uiteindelijk stond de “grote koning van de zeeën” toe dat zijn zoon Triton op zijn machtige schelphoorn blaas en de wateren het signaal gaf om zich terug te trekken. De woeste wateren zakten weg en lieten de aarde achter met zijn contouren zoals ze bekend waren bij de Romeinen.

Neptunus, Aeneas en de stichting

Neptunus speelde ook een prominente rol in Vergilius Aeneis, een werk uit de late eerste eeuw vGT dat de stichting van Rome in het bereik van de mediterrane geschiedenis plaatste en de Romeinen als de rechtmatige erfgenamen van de Griekse beschaving. Virgils epos begon met Aeneas die vocht tegen een woeste storm op zee terwijl hij worstelde om een veilige haven te vinden. Juno, de koningin van de Romeinse goden, had de storm gestuurd en had daarmee het domein van Neptunus binnengedrongen. minachting voor zijn macht maakte de zeegod boos. Neptunus fluisterde kalmerende woorden en vestigde de zeeën en liet Aeneas toe verder te gaan:

Neptunus zag de zee in een onrust van het wild opschudding, de storm liet los en het stille water borrelde op vanuit hun laagste dieptenHij was zeer verontrust, en starend over de diepte hief hij een kalm gelaat boven het wateroppervlak … en sneller dan zijn woord kalmeert hij de gezwollen zeeën, laat hij de verzamelde wolken op de vlucht slaan en brengt de zon terug. p>

Neptunus kwam Aeneas opnieuw te hulp nadat de avonturier van zijn geliefde was gescheiden – de betoverende koningin Dido van Carthago. Deze keer eiste Neptunus echter opoffering in ruil voor zijn hulp. Om Aeneas veilig naar de Italiaanse kust te brengen, waar hij de Romeinse dynastie zou stichten, eiste Neptunus het leven op van Palinurus, de kapitein van het schip van Aeneas. Nobele Palinurus ontmoette zijn einde onder de golven van Neptunus nadat hij aan het roer in slaap was gevallen en in de zee was neergestort. Nu gunstig gestemd, ging Neptunus over om Aeneas veilig naar de Italiaanse kusten te leiden.

Neptunus en de Romeinse staatsreligie

Ondanks zijn prominente rol in het Romeinse pantheon als broer van Jupiter en Juno, is Neptunus was geen algemeen aanbeden godheid. Omdat hij later dan andere goden in de Romeinse kosmologie werd opgenomen, waren de Romeinen vaak onzeker over zijn keuzevrijheid en macht. Een hardnekkige gedachtegang was dat Neptunus een god van zoet water was en verklaarde dat zijn gemalin Salacia de godin van zout water was. Tot de eerste eeuw vGT gaven Romeinse admiraals Fortunus, een god van het geluk, hun overwinningen op zee toe. De invloed van Neptunus werd ondertussen grotendeels niet erkend.

De Romeinen wijdden slechts één groot feest aan hun zeegod – de Neptunalia, die jaarlijks eind juli werd gehouden (bekend als Quintilus, of vijfde maand, tot de introductie van de Juliaanse kalender). De Neptunalia werd gehouden tijdens de hete en droge periode van het mediterrane jaar en was een pleidooi voor regen en water. Het festival omvatte ludi – gruwelijke gladiatorengevechten en dierengevechten.

Popcultuur

Neptunus had in de populaire cultuur overleefd als de naam van de achtste planeet vanaf de zon.Onder de talrijke manen bevinden zich Triton en Proteus, die de namen dragen van de zonen van Neptunus. Een type onderzeeër dat bekend staat als de Neptunus is ook beschikbaar voor commercieel gebruik.

Overblijfselen van de Romeinse god zijn ook blijven hangen in het stereotiepe beeld van de zeeheer. Een veel voorkomende trope in kunst en literatuur, de zeeheer verscheen vaak als een bebaarde figuur met zeewierhaar en een koninklijke triton. Het personage van King Triton in Disneys The Little Mermaid (1989) is zowel een voorbeeld van deze trope als de blijvende invloed van Neptunus.

Voetnoten

Citaat

Over de Auteur