Joseph Goebbels

Goebbels ging verder met het opbouwen van nazi-kracht in Berlijn tot Hitlers toetreding tot de macht in januari 1933. In 1928 gaf Hitler Goebbels – die in 1927 Der Angriff (“The Assault”) oprichtte en diende als redacteur en later, van 1940 tot 1945, diende als redacteur van Das Reich – de aanvullende functie van propagandadirecteur voor de NSDAP voor heel Duitsland. Goebbels begon de Führer-mythe rond de persoon van Hitler te creëren en het ritueel van feestvieringen en demonstraties in te stellen die een beslissende een belangrijke rol bij het bekeren van de massa tot het nazisme. Bovendien verspreidde hij propaganda door zijn rigoureuze schema van toespraken voort te zetten.

Nadat de nazis de macht hadden gegrepen, nam Goebbels de controle over de nationale propagandamachine over. Voor hem werd een Nationaal Ministerie voor Openbare Verlichting en Propaganda opgericht en hij werd voorzitter van de nieuw gevormde “Kamer van Cultuur”. In deze hoedanigheid controleerde hij, naast propaganda als zodanig, de pers, radio, theater, films, literatuur, muziek en schone kunsten In mei 1933 speelde hij een belangrijke rol bij het verbranden van “on-Duitse” boeken in het Operahuis in Berlijn. “Het tijdperk van extreem Joods intellectualisme is ten einde”, zei Goebbels triomfantelijk tegen de menigte. Een maand eerder had Hitler hem bevolen een boycot van Joodse bedrijven te organiseren. Zeker, Goebbels controle over buitenlandse propaganda, de pers, het theater, en literatuur was beperkt – alleen uitgeoefend in bittere jurisdictiestrijd met andere ambtenaren – en hij toonde weinig interesse in het reguleren van muziek en kunst. Hij slaagde er echter niet in zijn macht uit te breiden naar andere gebieden, zoals de middelbare scholen.

Veel van zijn culturele beleid was tamelijk liberaal, maar hij moest capituleren voor de eisen van nationalistische extremisten. Zelfs zijn propagandaboodschappen werden beperkt door de ra ationale dat onophoudelijke agitatie alleen de ontvankelijke vermogens van de luisteraar afstompt. Wat Goebbels betrof, had efficiëntie voorrang op dogmatisme, doelmatigheid boven principes.

De invloed van Goebbels nam af in de jaren 1937 en 1938. Gedurende deze tijd raakte hij ook verwikkeld in een liefdesrelatie met een Tsjechoslowaakse filmster dat zorgde er bijna voor dat hij zijn carrière en gezin moest opgeven. (In 1931 trouwde hij met Magda Ritschel, een vrouw uit de hogere middenklasse die hem uiteindelijk zes kinderen schonk.) Zijn rol onderging weinig verandering met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.

Goebbels beheersing van propaganda kwam vooral tot uiting na de nederlagen van Duitsland in Stalingrad en Afrika. Goebbels vervalste niet de feiten van de heersende situatie. Integendeel, de belangrijkste strekking van zijn propaganda – die hij persoonlijk en zonder pauze in de pers en via de radio voortzette – was om voortdurend hoop te wekken door ci historische parallellen en andere vergelijkingen maken door zogenaamd onveranderlijke historische wetten op te roepen, of zelfs, als laatste redmiddel, door te verwijzen naar enkele geheime wonderwapens. Zijn publieke optredens, in schril contrast met die van vele andere prominente nazis die zich hadden teruggetrokken in bunkers en vestingwerken, droegen veel bij aan een imago dat tot dan toe overwegend negatief was geweest. Het werk van Goebbels was vooral effectief bij het intensiveren van de inspanningen van het thuisfront: hij werd de hoofdrolspeler in de totale oorlog.Na verschillende valse starts bracht de poging tot moord op Hitler op 20 juli 1944 (zie juli-complot) hem in het zicht van zijn doel. Op 25 augustus werd hij “Gevolmachtigde Reich voor Totale Oorlog” – maar het was, zoals hij kort klaagde, te laat.

Hitler stierf door zelfmoord op 30 april 1945, en die dag werd Goebbels kanselier van de Reich, volgens de instructies in Hitlers testament. Maar op 31 april was Goebbels, de enige van de oorspronkelijke nazi-leiders die bij Hitler achterbleef in de belegerde bunker in Berlijn, en zijn vrouw liet hun zes kinderen vergiftigen met cyanide, en het echtpaar namen vervolgens hun eigen leven.